W debatach chodzi o to, by kogoś przekonać do swoich poglądów. W dialogach dążymy do tego, by uszanować różnice między nami.

O poglądach można rozmawiać na różne sposoby. Jednym z nich jest dyskusja – pewnie nie raz dyskutowaliście o poglądach w gronie znajomych lub z rodziną. Każdy mówi, co myśli, czasem jest spór, po czym przechodzimy do innego tematu. Debata jest podobnym rodzajem rozmowy – debatują politycy w Sejmie albo dziennikarze w telewizji. Mamy wymianę zdań, często ostrą, w której chodzi o zaznaczenie własnych poglądów lub podważenie cudzych. Debaty są dla słuchaczy – mają ich przekonać do zmiany zdania albo poparcia jakiegoś polityka.

Przy dialogach nie ma widowni, są tylko uczestnicy. Nikogo do niczego nie przekonujemy – większość uczestników nie zmienia swoich poglądów. Nie to jest celem dialogu. Chodzi o to, abyśmy zobaczyli różnice między nami, oswoili je, a po drodze wspólnie omówili sporny temat. Tematem dialogów są sprawy publiczne, często polityczne – ale nie chodzi w nich o politykę. Nie podejmujemy decyzji: w lewo czy w prawo, dobre czy złe. Chodzi o nas, ludzi – gdzie w danej sprawie mamy zgodę, gdzie możemy się dogadać, a gdzie są twarde różnice.

Między debatą a dialogiem są cztery ważne różnice: 

• w dyskusjach i debatach zajmujemy się głównie mówieniem – w dialogu zajmujemy się głównie słuchaniem;

• w dyskusjach i debatach zależy nam na tym, by mieć jak najlepsze argumenty – w dialogu zależy nam przede wszystkim na tym, by jak najlepiej zrozumieć drugą osobę; 

• w dyskusjach i debatach towarzyszy nam uczucie zagrożenia i mamy potrzebę obrony – w dialogu dominującą emocją jest ciekawość; 

• w dyskusjach i debatach efektem końcowym ma być pokonanie oponenta – w dialogu oczekiwanym efektem jest uśmiechnięcie się do rozmówcy, a jeszcze lepiej chęć zrobienia czegoś wspólnie.